Elke dag gooien we in Nederland 19 miljoen wegwerpbekers en -bakjes weg die plastic bevatten. Na eenmalig gebruik. Een deel daarvan komt als zwerfafval in het milieu terecht. Daarom wordt hergebruik de nieuwe norm. Vanaf 1 januari 2024 gelden er nieuwe regels voor het gebruik van wegwerpplastic op locatie en dat heeft ook gevolgen voor triathlonevenementen.
LET OP: De handhaving van het verbod op het gebruik van Single Use Plastic wordt opgeschort. Klik hier voor meer informatie
Voor consumptie op locatie gelden vanaf 1 januari 2024 nieuwe regels voor het gebruik van wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten. Afhankelijk van het type evenement (een open of een gesloten evenement) gelden andere regels. Maar wat is het verschil tussen een open en gesloten evenement?
Een gesloten evenement vindt plaats op een locatie met een omheining. Denk aan een muziekfestival of concert op een besloten locatie (binnen of buiten) of aan een sportevenement in een stadion. Is er geen sprake van een besloten terrein, dan spreken we van een open evenement. Denk hierbij aan een braderie, of een open stadsevenement zoals carnaval of koningsdag.
Triathlon = deels gesloten, deels open
Sommige evenementen kunnen voor een deel open en voor een deel gesloten zijn. Dit is het geval voor duursportevenementen zoals een marathon of een triathlon. Voor deelnemers aan een marathon of triathlon is er toegangscontrole, je kunt alleen meedoen als je ingeschreven bent, daarom spreken we ook hier van een gesloten evenement. Toeschouwers langs het parcours gaan niet door deze toegangscontrole. Daarom spreken we daar van een open evenement.
Bij open evenementen (dat geldt voor triathlons dus voor eventuele verkoop van eten of drinken aan toeschouwers) betalen bezoekers vanaf 1 juli 2023 voor een wegwerpbeker en -bakje als deze plastic bevat én moeten zij gebruik kunnen maken van een herbruikbaar alternatief met een retoursysteem, of van een zelf meegebrachte beker of verpakking (bring your own).
Tijdens gesloten evenementen is het gebruik van plastic wegwerpbekers (Single Use Plastic) bijvoorbeeld bij drankposten op het parcours vanaf 1 januari 2024 niet meer toegestaan. Een circulair systeem, waarbij bekers en verpakkingen retour komen voor hergebruik is dan verplicht. Let op: het is niet toegestaan om oude voorraden op te maken en ook het gebruik van kartonnen bekers is niet altijd toegestaan. Deze bekers hebben over het algemeen een plastic coating en zijn dus niet 100% plasticvrij.
Hoogwaardige recycling
Er geldt een beperkte uitzondering om een inzamelsysteem in te richten voor hoogwaardige recycling van drinkbekers. Hoogwaardige recycling betekent dat de bekers ingezameld worden en het plastic na recycling opnieuw gebruikt wordt als verpakkingsmateriaal voor eten of drinken (voedselcontactmaterialen). Vanwege de voedselveiligheid zijn daar in de Europese regelgeving strenge eisen aan verbonden. Zo is het op dit moment alleen mogelijk om bekers gemaakt van polyethyleentereftalaat (PET) hoogwaardig te recyclen.
Organisaties die hier gebruik van willen maken, moeten dit aangeven bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) die de regels rondom wegwerpplastic zal gaan controleren/handhaven. Ook moet je na afloop aantonen dat je voldaan hebt aan de minimale inzamelnorm van hoogwaardige recycling. Deze norm is in 2024 75% en loopt op tot 90% in 2027.
Belangrijk is dus om goed na te denken hoe je er voor zorgt dat deze hoeveelheid inderdaad retour komt. Te zeer vervuilde bekers zijn niet meer hoogwaardig te recyclen. Er is nog niet beschreven wat de gevolgen zijn als je onder het minimale percentage van recycling uitkomt.
Kies je voor recycling, maak dan vooraf goede afspraken met je afvalinzamelaar die dit gescheiden moet vervoeren, en met de afvalverwerker die het hoogwaardig kan recyclen en je kan helpen bij de verplichte administratie die nodig is voor de uitzondering. Niet alle afvalinzamelaars in Nederland werken hier aan mee. Er zijn nog geen landelijke richtlijnen voor. Jullie partij bekers moet apart gehouden worden om te kunnen meten of je aan het minimale inzamelpercentage voor hoogwaardige recycling voldoet. Houd rekening met extra kosten voor transport/ recycling zeker bij kleine partijen bekers. Een bedrijf dat hierbij kan ontzorgen is Circularpet. Maar ook plaatselijke horeca heeft hier vaak ervaring mee en kan misschien ondersteunen of faciliteren.
Alternatieven
Er is op dit moment nog geen enkele andere beker dan de PET voor hoogwaardige recycling die voldoet aan de wetgeving per 1 januari 2024. Er lopen nog een paar keuringen van mogelijk plasticvrije bekertjes door de Inspectie Leefomgeving en Transport.
Het gebruik van herbruikbare plastic drinkbekers lijkt onpraktisch, harde plastic bekers op de grond vergroten de kans op valpartijen en is bovendien duur in de aanschaf.
Het is nog wel mogelijk om halve liter (statiegeld)flesjes uit te delen op het fiets- of loopparkoers.
Oohos: 50 ml water of sportdrank in een jasje van zeewier. Dit alternatief voldoet aan alle eisen. Oohos zijn duurzaam geproduceerd van zeewier en 100% biologisch afbreekbaar in minder dan zes weken. Let op: Oohos zijn beperkt houdbaar en moeten gekoeld worden bewaard. Houd er rekening mee dat de uitgifte van het product om meer vrijwilligers vraagt en de prijs per stuk hoger ligt dan die van bekertjes (indicatie ca. € 0,35 – € 0,40 per stuk). De Oohos worden geleverd door PROM’ES. Stuur een e-mail naar info@prom-es.nl of bel 0184 64 22 88 voor meer info en een vrijblijvende offerte.
Aan al deze alternatieven hangt een prijskaartje, dus het lijkt het er vooralsnog op dat we in de toekomst toegaan naar een systeem waarbij deelnemers tijdens het looponderdeel hun eigen water meenemen in bijvoorbeeld een drinkbelt met kleine flesjes of een hydratievest. Deze kunnen dan aangevuld worden bij waterposten op het parkoers. Ook kunnen deelnemers er voor kiezen een inklapbare (siliconen) beker (zogenaamde speed cups) mee te nemen zoals bij trailraces nu al vaak het geval is.
Vooralsnog staan veel ontwikkelingen (alternatieven, reglementen rondom ophalen en verwerken) in de kinderschoenen. Ook de politiek is er nog niet uit of deze maatregelen het beoogde effect gaan hebben. Er loopt een lobby bij de overheid, omdat er voor specifieke doelgroepen zoals hardloop- en triathlonwedstrijden er geen passende oplossing lijkt te zijn. De NTB houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en zal hier over communiceren zodra er meer duidelijk is.
Ook zijn we in gesprek met verschillende bonden om te kijken wat mogelijke oplossingen zijn voor het aanbieden van water tijdens sportevenementen. Heb je vragen of suggesties, Job Boers bereikbaar op 06 – 43 48 41 06 en job.boers@triathlonbond.nl.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met NOC*NSF, de Atletiekunie en de Helpdesk Afvalbeheer.
Meer weten?
Bekijk hier het webinar Wetgeving Single Use Plastics van Rabo ClubSupport en NOC*NSF terug. Let op. Dit webinar heeft plaatsgevonden op woensdag 27 september. In het webinar worden deelnemers meegenomen in de inhoud, gevolgen en mogelijke oplossing rondom de wetgeving. Vanuit diverse kanten is er kritiek op de wetgeving geuit en dit heeft inmiddels geleid tot een aantal ingediende moties die ook zijn aangenomen. Dit betekent dat er in de toekomst mogelijk aanpassingen worden doorgevoerd die er voor zorgen dat bepaalde maatregelen binnen de wetgeving op termijn achterhaald kunnen zijn.
Bekijk hier de FAQ tijdens het webinar
Veel gestelde vragen
Mogen oude bekers opgemaakt worden?
Nee, de bekers zijn niet meer toegestaan vanaf 1-1-2024 tijdens het ‘gesloten’ evenement (de drankpost voor de atleten zeg maar). Je kunt ze wel opmaken bij het ‘open’ gedeelte. Maar dan moet je wel een extra bedrag hiervoor in rekening brengen. Dit extra bedrag moet apart/herleidbaar vermeld staan op de rekening. Het geld dat je ontvangt met de verkoop van de wegwerpbekers en bakjes mag je zelf houden. Wat er overblijft, kun je bij de omzet optellen en bijvoorbeeld inzetten voor de aanschaf van de verplichte herbruikbare alternatieven of een energiezuinige wasfaciliteit.
Over de verkoop van wegwerpbekers en -bakjes moet btw worden betaald. Voor de verpakking geldt hetzelfde btw-tarief als voor het product in de verpakking. Dit betekent dat over de toeslag op verpakte voedingsmiddelen en wegwerpbekers met bijvoorbeeld koffie of frisdrank, 9% btw moet worden betaald (tarief voor voedsel, koffie en frisdrank). Terwijl over de toeslag voor een plastic wegwerpglas met wijn of bier 21% btw moet worden betaald (tarief voor alcoholhoudende dranken).
Mag ik bekertjes gebruiken met een Biobasedcoating, zoals die in Duitsland vrij verkrijgbaar zijn?
Nee, Nederland heeft de Europese richtlijn exact overgenomen. Duitsland heeft deze richtlijn zelf iets anders ingevuld en daarom mag deze beker daar wel en in Nederland niet gebruikt worden.
Wat als ik toch bekertjes gebruik, krijg ik dan een boete?
De inspectie Leefomgeving en Transport moet toezien op het naleven van de richtlijn. In geval van controle is het mogelijk dat er een sanctie opgelegd wordt.
